Geduld met God

Beschrijving

GEDULD MET GOD.

Recensie Kerkblad voor het Noorden.

‘Op veel punten ben ik het met atheïsten eens, vaak op bijna ieder punt – behalve in hun geloof dat God niet bestaat.’ Dit is de eerste zin van dit boek, waarmee de auteur meteen de toon zet. In het vervolg legt hij uit wat hij hiermee bedoelt, prachtig samengevat in de titel. Volgens hem is er fundamentele overeenkomst tussen een orthodoxe atheïst en een christen met een goedkoop geloof. Beiden hebben geen geduld met God, omdat ze een duidelijk beeld van Hem hebben: de één beweert dat Hij niet bestaat, de ander dat Hij er vanzelfsprekend wel is.Halík betoogt keer op keer dat het niet zo simpel is. De enige, ware God kunnen we niet afbeelden, omdat Hij een Mysterie is. Maar Gods gezicht is te zien in Jezus, in de spiegel van Pasen. Het gaat er niet zozeer om dat we instemmen met zijn opstanding als feit, maar dat we opstaan met Hem. Dat de opstanding ons kracht geeft om in vertrouwen op God het vol te houden in de verschrikkingen van deze wereld, ook als ze ons zelf overkomen of we zelf ons aandeel er aan leveren.Dit boek is dus een protest tegen de verleiding om de God van Pasen te verruilen voor een bekende God, die lijkt op een vriendelijke grootvader. En tegen christelijk geloof dat antwoorden geeft zonder vragen. Zulke antwoorden zijn volgens Halík als bomen zonder wortels. De schrijver wil niets weten van een God die lijkt op een directeur die in zijn hemelse kamer zit of een vakman die in zijn werkplaats druk bezig is met de reparatie van de wereld.Tomáš Halík is een Tsjech die in de communistische tijd, na een inwijding in het buitenland, in zijn vaderland elf jaar illegaal als priester werkte. Behalve theoloog is hij ook filosoof en psycholoog. Momenteel is hij hoogleraar filosofie en sociologie aan de Karelsuniversiteit in Praag. In 2011 kreeg hij voor dit boek de Europese prijs voor het beste theologische boek.Laat u niet afschrikken door de brede scholing van de schrijver en de hoge positie die hij bekleedt. Zij hebben hem juist in staat gesteld een boek te schrijven met diepgang en in een meeslepende en heldere stijl. Verrassend is zijn uitgangspunt: Zacheüs in de boom, die daar zat omdat hij Jezus wilde zien. Halík ziet hem als de mens die staat voor allen die God zoeken, maar op afstand blijven staan. Dat verandert (bij Zacheüs) als hij bij zijn naam wordt genoemd. Vanuit deze originele invalshoek brengt Halík veel aspecten naar voren betreffende (de relatie tussen) hen die in Christus geloven en zij die op een afstand staan.Daarbij geeft hij ook aandacht aan de relatie tussen de kerk en de individuele gelovige. En hij wijdt belangrijke bladzijden aan de rol van de media en de bedoeling van het hedendaagse terrorisme. Maar de kern draait toch om de wijze waarop God zich openbaart en hoe mensen – niet-gelovigen en gelovigen – reageren op Hem.Boeiend is de bespreking van een lange brief die hij kreeg van een atheïst. Die wilde hem – met de bekende argumenten – duidelijk maken wat een onzin het is om in God te geloven. Maar uit een paar zinnen maar bleek dat hij woedend op God was en Hem vervloekte, omdat zijn kleindochtertje aan kanker was overleden. Daarmee verkeerde hij – ongewild – in gezelschap van Job. Die kwam echter zover dat hij het mysterie van het lijden dragen kon. Hij kreeg het geschenk van geduld met God. Als Hij zwijgt in een wereld vol zonde en lijden, dood en duisternis blijkt geloof hierin dat we God niet loslaten. Anders nog, we vertrouwen dat Hij ons niet loslaat. Een rijp geloof, dat weliswaar door het lijden gewond is, richt zich toch – of juist daardoor – op God.Dit zijn slechts enkele indrukken van dit fascinerende boek. Ook protestanten kunnen veel leren van deze Rooms-katholieke priester. Ik heb dit boek inmiddels al twee keer gelezen en houd het voorlopig bij de hand.Wel heb ik een vraag over de ondertitel: Twijfel als brug tussen geloven en niet-geloven. Wie heeft die bedacht? De schrijver zelf? Bij de oorspronkelijke titel kwam ik hem niet tegen. Bovendien leidt deze aanduiding naar mijn mening teveel af van dat, wat de auteur wil uitdragen: God is een Mysterie. Dat vraagt geduld met Hem, niet alleen van niet-gelovigen maar ook van gelovigen.

 Amersfoort, D. Visser

 
De Tsjechische theoloog, filosoof en psycholoog is als een van de weinige hedendaagse schrijvers in staat daadwerkelijk een brug te slaan tussen geloof en scepsis, tussen christelijke zingeving en atheïstische levensoriëntatie. In dit boek neemt hij als uitgangspunt de twijfelende en zoekende figuur van Zacheu?s, die liever schuchter van een afstand toekijkt dan dat hij enthousiast meedoet. Dit beeld gebruikt hij om een nieuwe verhouding uit te werken tussen gelovigen en niet-gelovigen waarmee hij buitenstaanders in hun zoeken en vragen heel nabij kan komen.

TomáÅ¡ Halík ontving voor dit boek de Europese prijs voor het beste theologische boek 2011. Het werk van deze intellectueel en pastoraal begaafde auteur is nu voor het eerst toegankelijk in het Nederlands.

‘Een fascinerend boek, dat zowel de kwetsbaarheid van het
geloven vertolkt als de onontkoombaarheid ervan als je van
Hogerhand op een integere wijze wordt aangesproken.’
‒ Dr. Paul J. Visser
TomáÅ¡ Halík (1948) is priester en een van de belangrijkste Oost- Europese rooms-katholieke intellectuelen. Hij was onder andere de vertrouweling van president Havel en van de Tsjechische aartsbisschop. Momenteel is Halík hoogleraar Filosofie en Sociologie aan de beroemde Karelsuniversiteit te Praag. In 2014 ontving hij de prestigieuze Templeton Prize.